18 okt Wie is er bang om soms een ongelofelijke eikel te zijn?

Cobouw publiceerde een mooi artikel over hoe zwaar wij BIM regisseurs het hebben. Wie is er bang om een Eikel te zijn?

Uit frustratie schreef Remko de Haan een boek over BIM. “Want veel partijen hebben er nog altijd een veel te simplistische voorstelling van.” Voor één keer gaf hij zichzelf ontheffing van het verbod dat voor elke BIM-regisseur heilig is: het verbod om te printen.

Hij maakte de ontwikkeling vanaf het begin mee. Worstelde als net afgestudeerd architect met de eerste BIM-software. Het was toen nog vooral een 3D-tekenpakket. Voor architecten, constructeurs en later ook installateurs. Gaandeweg haakten toeleveranciers, aannemers,  ontwikkelaars en opdrachtgevers aan en ontwikkelde het Bouw Informatie Model zich tot een allesomvattende werkwijze voor complete projectteams.

Remko de Haan had naar eigen zeggen altijd helder voor ogen waar de ontwikkelingen naar toe leidden en wilde actief stappen zetten in die richting. Maar de bazen van de architectenbureaus waar hij voor werkte trokken de grens steevast scherp bij het ontwerpwerk. De rest geloofden ze wel.

Elk perspectief

Dus begon hij voor zichzelf als adviseur en BIM-regisseur. Met zijn bedrijf BuildingInfo neemt hij inmiddels al weer 15 jaar bedrijven op sleeptouw door de onstuimige wereld van digitalisering. Van aannemers, tot deurenfabrikanten, van waterschappen, tot gemeenten… hij heeft de bouwwereld intussen zo’n beetje vanuit elk perspectief gezien. Recent was hij BIM-regisseur namens de opdrachtgever voor het nieuwe Feyenoord-stadion.

“BIM is zo ongelofelijk veel meer dan de software waarmee je het 3D-model bewerkt”, begint hij het gesprek in zijn kantoor aan de haven van Scheveningen. “Een open deur van jewelste natuurlijk, maar tegelijkertijd is het onvoorstelbaar hoeveel partijen dat nog altijd onderschatten.”

Windsurfen

Vanuit zijn raam heeft hij zicht op de kade waar de nationale zeil- en surfploegen hun trainingen starten. Als verwoed surfer is de verleiding soms groot om zelf een wetsuit aan te trekken en een nieuw board uit te proberen. Maar meestal onderdrukt hij die neiging omdat de plicht roept. Een plicht die hij overigens niet zo ervaart. Hij praat er net zo gepassioneerd over als over die hobby.

“Er is namelijk nog ongelofelijk veel te doen op het gebied van BIM”, gaat De Haan verder. “De trein komt echt wel op gang. Dat zie je overal om je heen. Tegelijkertijd kunnen er nog best wat extra wagons worden aangekoppeld en mag de machinist wat meer snelheid maken. Maar dan moet er wel meer duidelijkheid zijn over de rollen die worden toebedeeld en de verantwoordelijkheden die daarbij horen. En moet iedereen het eens zijn over de spelregels.”

Die overtuiging leidde tot het boek dat voor hem op tafel ligt. Bijna tweehonderd pagina’s, harde kaft, stevig ingebonden. Veel letters, afgewisseld met plaatjes en schema’s. Omdat papier, hoe ouderwets en analoog sommigen het ook vinden, volgens De Haan een goede manier blijft om dingen helder op een rij te zetten. “Het beklijft beter.”

Alles draait er namelijk om dat de stappen en rollen in het proces tussen de oren komen bij alle betrokkenen van een BIM-traject. “Gedrag van mensen bepaalt voor 75% of BIM slaagt of niet. De techniek is slechts verantwoordelijk voor het resterende kwart. Daarom moet je de voorbereidingen serieus nemen en waterdichte afspraken maken over wat je wel en niet kunt verwachten van het model.”

Dat gaat dus verder dan Autodesk Revit aanschaffen en vervolgens een jonge medewerker, die handig is met computers, te vragen alles aan elkaar te knopen. “Goed Bimmen vereist goed project- en procesmanagement. Eigenlijk ís BIM projectmanagement.” De Haan moet het bijna bij elke opdrachtgever die hem inschakelt opnieuw uitleggen. Daarom besloot hij het maar op te schrijven: BIM in acht stappen.

Het zijn de acht stappen die ook stuk voor stuk worden benoemd in de ISO 19650-norm. Ook het BIM-loket propageert ze, net als al die andere nationale en internationale instanties die BIM-gebruik propageren en stroomlijnen. De Haan heeft de inhoud dus zeker niet allemaal zelf bedacht. Maar hij zet alles overzichtelijk uiteen in een soepele stijl. Voorbeelden uit zijn 15-jarige adviespraktijk verlevendigen het betoog.

Strenge regisseur

Wat voor BIM-regisseur hij zelf is? “Een strenge”, klinkt het resoluut. “Ik denk dat ik in het dagelijks leven best een aardige vent ben. Maar in mijn rol als BIM-regisseur kan ik echt een ongelofelijke eikel zijn. Afspraak is afspraak. Omdat als iemand een deadline mist dat gevolgen heeft voor bijna alle andere betrokkenen. Het kost partijen geld. Je moet het zo zien: in een BIM-traject houd je eigenlijk allemaal elkaars hand vast. Je vormt met elkaar één langgerekte keten. Als er eentje loslaat, is die keten verbroken en komt alles tot stilstand. Dat heb ik te vaak zien gebeuren.”

De belangen zijn natuurlijk vaak ook groot. Neem het Feyenoord stadion waar hij bij betrokken was. Een project begroot op 440 miljoen euro. De bouwkosten beslaan daarvan zo’n 350 miljoen euro en zo’n 2% daarvan gaat naar BIM engineering. Dat gaat dus om 7 miljoen euro. Serieus geld. “Dan moet je dat model vanaf het begin goed optuigen en voorkomen dat de aannemer na de gunning zegt: leuk hoor, maar met dat BIM-model kunnen we niet uit de voeten. We maken het wel zelf. Dat is niet alleen zonde van het werk;  de extra kosten die het oplevert krijg je als opdrachtgever linksom of rechtsom toch voor de kiezen. Daarnaast levert het wrevel en frustratie op bij de partijen die al hadden meegebouwd en opnieuw aan de bak moeten.”

Het is volgens De Haan allemaal te voorkomen door vooraf duidelijke afspraken te maken. Dat je allemaal weet wat je wel en niet van het model mag verwachten. Moeten er ook BENG mee gemaakt worden? Zijn er daglichtberekeningen nodig? Moeten ontruimingen gesimuleerd kunnen worden? “Het kan allemaal, mits je er tijdig rekening mee houdt en niet aan het eind van de rit die wens op tafel legt. Want dan blijkt vaak de noodzakelijke informatie te ontbreken in het model. Iedereen gaat er altijd maar voetstoots vanuit dat bepaalde informatie wel in het model zit en dat een andere partij die heeft ingevoerd. Of het nou om de U-waarde van een gevelelement gaat, of de buitendiameter van een ventilatiekanaal. Maar als daar van tevoren geen afspraken over zijn gemaakt, raak je vroeg of laat in een patstelling verzeild en gaat iedereen naar elkaar wijzen.”

Een simpel, maar o zo cruciaal verbod dat De Haan deelnemers vaak oplegt is om wijzigingen van het model te versturen per mail of wetransfer. Hij ziet het vaak genoeg gebeuren. Zelfs USB-sticks worden nog rondgestuurd. “Maar dan blijkt er altijd wel iemand te ontbreken op de verzendlijst die vervolgens met de verouderde versie van het model verder werkt.”

Printen verboden

Om dezelfde reden verbiedt hij het maken van prints of PDF’s van delen van het model in de opbouwfase. “Want vroeg of laat komt er dan een offerte van een kozijnenleverancier gebaseerd op zo’n star document. Dat is dan natuurlijk allang verouderd,  waardoor niemand iets kan met die offerte. Het model moet leidend zijn, iedereen moet daar 24/7 bij kunnen en op vaste momenten in de week zijn informatie uploaden. Het is niet ingewikkeld, maar het vergt discipline.”

Vroegtijdig tests uitvoeren is ook iets waar De Haan altijd op hamert. “Stel in een vroeg stadium van de opbouw van het model een simpel bouwwerkje in. Een hondenhok bij wijze van spreken. Dan kan iedereen kijken of ze hetzelfde zien en of de informatie goed overkomt. En of het model überhaupt benaderbaar is voor iedereen. Soms mogen mensen door de security-regels van de eigen IT-afdeling niet in externe systemen inloggen. Daar moet dan een omweg voor worden opgezet. Maar als je daar pas tegenaanloopt als je volop in de engineering zit, stokt het proces weer en breekt die ketting.

De volgende stap is dat in contracten het BIM-model maatgevend wordt. “Dat niet meer de tekeningen en het bestek leidend zijn, maar het model. Dat is echt een enorme stap.” Het gerucht ging pas dat een gemeente daar al mee was begonnen. Dus De Haan zocht meteen contact om na te vragen hoe ze dat klaarspeelden. Ze bleken toch nog niet zover. “Niemand durft het nu nog, maar toch gaat het onherroepelijk die kant op.”

Doodstraf

Ook dat is te lezen in het boek, waarin hij de werkelijkheid dus zelf wel bevriest en uitprint op papier. Precies dat waarop hij tijdens het BIM -proces de doodstraf plaatst. “Maar dat is dus ook precies het fijne van boeken. Dat je het podium hebt om dingen uiteen te rafelen en helder uit kunt leggen. In de zoektocht naar een standaardwerk waar ik mijn klanten naar kon verwijzen, trof ik alleen een Duits boek waarin het allemaal overzichtelijk uit de doeken wordt gedaan. Maar dat gebeurde weer op zo’n gortdroge manier waarop Duitsers een patent lijken te hebben, dat ik besloot het maar zelf te doen. Je zou kunnen zeggen dat ik het uit frustratie heb geschreven. Dat geeft niet, want uit frustratie ontstaan soms de mooiste dingen.”